Xəbərlər
Tarixi etimad
Rüstəm Nağıyev
YAP Gədəbəy rayon təşkilatının sədri
Dünyada dövlətlər arasında məsafə yalnız coğrafiya ilə ölçülmür. Xalqların yaddaşında silinməz izlər buraxan tarix, ümumi keçmişin işığında formalaşan etimad və tərəfdaşlıq, əsl yaxınlıq meyarıdır. Azərbaycan və Vyetnam bu baxımdan unikal təmas nöqtəsinə malikdir: ayrı qitələrdə yerləşsələr də, siyasi sabitlik, milli müstəqillik və beynəlxalq əməkdaşlıq fəlsəfəsində eyni baxış bucağını bölüşürlər.
Prezident İlham Əliyevin Vyetnamın rəsmi xəbər agentliyinə verdiyi müsahibə bu baxışın birmənalı təsdiqi oldu. Bu isə tarixdən gələn etimadın nəticəsidir. Azərbaycanla Vyetnam arasında münasibətlər təkcə rəsmi diplomatik əlaqələrin illəri ilə ölçülmür. Bu münasibətlərin kökləri Sovet dövrünün inteqrasiyalı təhsil və əmək mühitindən qidalanır. 1959-cu ildə Prezident Ho Şi Minin Bakıya səfəri, 1983-cü ildə Heydər Əliyevin Hanoya etdiyi tarixi səfər və Azərbaycanda təhsil almış minlərlə vyetnamlının uğurlu karyerası bu əlaqələrin insani təməlini təşkil edir. Burada söhbət təkcə bir neçə diplomatik jestdən yox, illər boyu qurulmuş etimad arxitekturasından gedir. Prezident İlham Əliyevin bu tarixi epizodlara xüsusi diqqət ayırması əbəs deyil: bu, diplomatik əlaqələrin səmimiyyətini göstərən ən önəmli mənbədir. Eyni zamanda yeni mərhələnin siyasi xəritəsidir. İndi Azərbaycan–Vyetnam münasibətləri tarixin sabit axarı ilə deyil, gələcəyə yönəlmiş konkret hədəflərlə inkişaf edir. 2014-cü ildə cənab Prezident İlham Əliyevin Hanoya etdiyi səfərdən sonra münasibətlər təkcə dövlətlərarası yox, həm də partiyalararası əməkdaşlıq səviyyəsində genişlənməyə başladı. Bu prosesin məntiqi davamı olaraq Vyetnam Kommunist Partiyası Baş katibi To Lamın Azərbaycana rəsmi səfəri münasibətlərdə yeni dinamizmin başlanğıcıdır.
Prezident İlham Əliyevin müsahibəsində diqqət çəkən əsas məqam budur ki, bu səfər ideoloji dialoqun gücləndirilməsi baxımından da əhəmiyyətli olacaq. Bu, sadəcə protokol xarakterli rəsmi münasibətlərdən daha çox, dəyərlərə və siyasi sistemlərə hörmətə əsaslanan əməkdaşlıq modelidir. Müasir dövrdə siyasi əlaqələrin davamlılığı iqtisadi əsaslarla möhkəmlənməlidir. Azərbaycan və Vyetnam arasında ticarət dövriyyəsinin 2024-cü ildə 224 milyon ABŞ dollarına çatması bunu təsdiqləyir. Amma bu, yalnız başlanğıcdır. Enerji sahəsində əməkdaşlıq bu münasibətlərdə strateji dəyərə malikdir. 1980-ci illərdə Azərbaycanın neft mütəxəssislərinin Vyetnamda yaratdığı infrastruktur, bu gün SOCAR ilə “Petrovietnam” arasında əməkdaşlıqda yeni formatda davam edir. Bu, enerji sahəsində yalnız texniki tərəfdaşlıq deyil, həm də tarixə söykənən etibara əsaslanan əməkdaşlıq nümunəsidir. Əczaçılıq, kənd təsərrüfatı, nəqliyyat və informasiya texnologiyaları kimi sahələrdə də əməkdaşlıq imkanları genişdir. Prezident İlham Əliyevin vurğuladığı kimi, Azərbaycan Bakı–Hanoy birbaşa aviareysi və turizm sahəsində təbliğat vasitəsilə insan resurslarının daha aktiv dövriyyəsinə çalışır.
Prezident İlham Əliyevin mədəni və humanitar əməkdaşlığa verdiyi önəm bu münasibətlərin yalnız strateji deyil, həm də emosional səviyyədə formalaşdığını göstərir. Mədəniyyət sahəsində ortaq layihələr – musiqi, kino, elm və təhsil istiqamətində əməkdaşlıq – xalqların bir-birini tanımasına xidmət edir. Bu mədəni sintez iki ölkə arasında yumşaq güc siyasətinin tətbiqinə imkan verir. Bu güc – tank və top deyil, təhsil, elm və sənət vasitəsilə yaxınlaşmadır. Bu siyasətin kökündə isə humanist yanaşma dayanır. Azərbaycanın Asiya-Sakit Okean regionunda fəallaşması həm də onun çoxvektorlu xarici siyasətinin təzahürüdür. Azərbaycanın Türk Dövlətləri Təşkilatı, Qoşulmama Hərəkatı, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı və digər beynəlxalq platformalarda tutduğu mövqe, Cənub-Şərqi Asiyanın önəmli aktorları ilə əməkdaşlığı zəruri edir. Vyetnamla münasibətlər bu mənada yalnız ikitərəfli deyil, regional ölçülərdə də qiymətləndirilməlidir. Eyni zamanda, COP29-a ev sahibliyi edən Azərbaycanın iqlim diplomatiyasına Vyetnam kimi enerji sektorunda təcrübəli bir ölkəni cəlb etməsi qlobal siyasətdə əhəmiyyətli konnektor rolunu möhkəmləndirir. Nəticə isə məsafədən doğan yaxınlığa çevrilmədir. Azərbaycan–Vyetnam münasibətləri bir daha sübut edir ki, coğrafi məsafə dövlətlər arasında yaxınlıq yaratmağa əngəl deyil. Əgər ortada qarşılıqlı etimad, tarixi bağlar və müasir hədəflər varsa, bu məsafə körpülərə çevrilir. Prezident İlham Əliyevin müsahibəsi sadəcə rəsmi bəyanat deyil, iki ölkə arasında strateji tərəfdaşlığın manifestidir. Bu münasibətlər yalnız ticarət və enerji ilə kifayətlənmir, həm də ortaq yaddaş, siyasi anlayış və mədəni bağlarla qurulur. Bütün bunlar isə bu tərəfdaşlığın uzunömürlü və davamlı olacağını göstərir.