Xəbərlər
COP29: İqlim əməkdaşlığı və qlobal irəliləyişlər
Mahir Süleymanlı
Milli Məclisin deputatı
Bakıda keçirilən BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının 29-cu Tərəflər Konfransı (COP29) iqlim diplomatiyasında əhəmiyyətli bir mərhələ və qlobal əməkdaşlığın gücləndirilməsi baxımından tarixi hadisə kimi qiymətləndirilir. Bu mötəbər konfransda iqlim dəyişikliyi ilə effektiv mübarizə aparmaq üçün qlobal qətiyyəti əks etdirən bir sıra sahələrdə nəzərəçarpacaq irəliləyişlər əldə edildi.
Prezident İlham Əliyev COP29 çərçivəsində keçirilən tədbirlər zamanı çıxışında Azərbaycanın iqlim diplomatiyasındakı önəmli rolunu vurğulayaraq ölkəmizin bu prosesdəki liderliyini bir daha nümayiş etdirdi. Azərbaycan mürəkkəb geosiyasi şəraitdə qlobal səviyyədə mühüm qərarların qəbul edilməsində təsirli vasitəçi kimi çıxış edir.
Azərbaycan kiçik ada dövlətlərinə özünün birmənalı dəstəyini nümayiş etdirdiyini bildirən dövlətimizin başçısı bildirib ki, biz fəlakət qarşısında zəif olan bir sıra ölkələrə qasırğa, zəlzələ və daşqınların təsirini azaltmaq üçün yardım göstərmişik: “Biz, həmçinin su təchizatı, qida təhlükəsizliyi və mədəni irsin bərpası layihələrinə dəstək vermişik. Ondan çox kiçik ada dövləti Azərbaycan universitetlərində təhsil almaq üçün tələbə təqaüdü proqramımızdan yararlanıb. Qoşulmama Hərəkatında dördillik sədrliyimiz dövründə biz 80-dən artıq ölkəyə, o cümlədən 20 kiçik ada dövlətinə maliyyə və humanitar yardım göstərmişik”.
Həmin ölkələrin üzləşdiyi çağırışların aradan qaldırılması COP29-da Azərbaycanın göstərdiyi səylərin əsasını təşkil edir. Azərbaycanın qlobal problemlərin həllində əməkdaşlıq və dialoq prinsiplərinə əsaslanaraq fəaliyyət göstərdiyini qeyd edən Azərbaycan Prezidenti, ölkəmizin beynəlxalq platformalarda strateji təşəbbüsləri ilə fərqləndiyini və COP29-un buna parlaq bir nümunə olduğunu vurğuladı.
COP29 çərçivəsində Bakı Maliyyə Məqsədi əhəmiyyətli artım nümayiş etdirərək 2035-ci ilə qədər inkişaf etməkdə olan ölkələrə 1,3 trilyon ABŞ dolları həcmində iqlim maliyyəsinin təmin edilməsi üçün yeni qlobal hədəf qoyur. Buraya ildə 300 milyard ABŞ dolları həcmində yeni əsas maliyyə razılaşması daxildir. Azərbaycanın COP29 Sədrliyi olaraq apardığı intensiv çoxtərəfli diplomatiya nəticəsində Bakı Maliyyə Məqsədi və BMT karbon bazarları üzrə əldə edilmiş irəliləyişlər gözləntiləri üstələdi. Dövlət başçısı COP29-da ildə 300 milyard dollarlıq iqlim maliyyəsinin təsdiq edilməsini Azərbaycanın balanslı və güclü diplomatiyasının uğurlu nəticəsi kimi dəyərləndirdi.
Bir çox dövlətlər Paris Sazişinə əsasən, iqlim öhdəliklərini gücləndirmək üçün COP29-dan platforma kimi istifadə etdilər. Yenidən işlənmiş Milli Müəyyənləşdirilmiş Töhfələrə istiləşməni (NDC) 1,5°C-ə qədər məhdudlaşdırmaq kimi qlobal məqsədlə uyğunlaşan daha iddialı 2030-cu və 2035-ci il hədəfləri daxil edildi. Bu öhdəliklər əsrin ortalarına qədər xalis sıfır emissiyaya keçid üçün çox vacibdir.
COP29-da, həmçinin inkişaf etməkdə olan ölkələrdə təsirlərin azaldılması və uyğunlaşma səylərini dəstəkləmək məqsədi daşıyan yeni iqlim maliyyəsi boşluğunun aradan qaldırılmasının vacibliyi vurğulandı. Hazırda bu boşluq ildə 187-359 milyard ABŞ dolları arasında dəyişir. İnkişaf etməkdə olan ölkələr üçün uyğunlaşma maliyyələşdirilməsini ikiqat artırmaq və tərəqqini daha effektiv izləmək məqsədilə Qlobal Adaptasiya Məqsədi (GGA) çərçivəsinin təkmilləşdirilməsi səyləri əsas diqqət mərkəzində oldu.
Azərbaycan Şərqlə Qərb arasında körpü rolunu oynayan strateji mövqeyini nümayiş etdirərək, enerji keçidləri, davamlı inkişaf və regional əməkdaşlıq üzrə müzakirələrə ev sahibliyi etməklə iqlim diplomatiyasına böyük töhfə verdi. Tədbirdə qlobal iqlim problemlərinin həlli üçün inklüziv və çoxtərəfli yanaşmaların vacibliyi vurğulandı.
COP29, birgə iqlim tədbirlərinə olan ehtiyacı ön plana çıxararaq, dövlətləri bu məqsədlə bir araya gətirdi. Bu tədbir, ölkələrin iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə daha güclü və koordinasiyalı addımlar atmaq üçün qarşılıqlı anlaşma və əməkdaşlıq əsasında yeni təşəbbüslərlə çıxış etmələrini təmin etdi. Bununla belə, bu öhdəliklərin reallaşdırılması, paytaxt Bakıda keçirilən COP29-un uzunmüddətli təsirini müəyyənləşdirəcək.