Xəbərlər
BRICS: beynəlxalq arenada çoxtərəfli əməkdaşlıq və dialoqun təşviqi
Asif Əsgərov
Milli Məclisin deputatı
BRICS sammiti dünya iqtisadiyyatının təqribən dörddəbirini təşkil edən və qlobal əhalinin yarısını əhatə edən beş əsas inkişaf etməkdə olan ölkəni (Braziliya, Rusiya, Hindistan, Çin, və Cənubi Afrika) bir araya gətirir. Bu Sammitin əhəmiyyəti bir neçə əsas faktorla bağlıdır.
BRICS ölkələri qlobal iqtisadiyyatın inkişafında əhəmiyyətli rol oynayaraq bir-birinə maliyyə dəstəyi göstərir. Bu çərçivədə 2014-cü ildə yaradılan Yeni İnkişaf Bankı infrastruktur və dayanıqlı inkişaf layihələrini dəstəkləmək üçün üzv dövlətlərə sərfəli maliyyə imkanları təqdim edir.
BRICS blokunun təsir dairəsi yalnız iqtisadi sahədə məhdudlaşmır. O, həm də beynəlxalq siyasətdə güc balansını qorumağa yönələn alternativ bir platforma olaraq xüsusilə Qərbin neqativ təsirlərindən kənar bir əməkdaşlıq şəbəkəsi təklif edir. Bu sammit çərçivəsində ölkələr arasında diplomatik əlaqələr gücləndirilir, iqtisadi və siyasi əməkdaşlıq möhkəmlənir.
Prezident İlham Əliyevin oktyabrın 24-də XVI BRICS Sammitinin “Outreach”/“BRICS+” formatında iştirakı Azərbaycanın beynəlxalq siyasi müstəvidəki nüfuzunu və rolunu daha da gücləndirməyə xidmət edir. Dövlətimizin başçısı çıxışı zamanı Azərbaycanın çoxşaxəli beynəlxalq əməkdaşlıq prinsipinə sadiqliyini və Qoşulmama Hərəkatına sədrliyi dönəmində qlobal münasibətlərdəki rolunu qeyd edib. Bu mövqe ölkəmizin Cənubi Qafqazda və Avrasiya regionunda mühüm tranzit və logistika mərkəzi kimi rolunu təsdiqləyir. Cənab İlham Əliyev xüsusən Şərq-Qərb və Şimal-Cənub dəhlizlərinin Azərbaycanın üzərindən keçməsi ilə ölkənin beynəlxalq yükdaşımalar və iqtisadi əməkdaşlıq üçün əhəmiyyətini vurğulayıb.
Dövlət başçısının çıxışı BRICS kimi böyük iqtisadi blokun diqqətini ölkəmizə yönəltməklə yanaşı, enerji və iqlim məsələlərində də əməkdaşlıq potensialını önə çəkir. Noyabr ayında Bakıda keçiriləcək COP29 konfransının ev sahibi kimi Azərbaycan qlobal iqlim dəyişikliyi məsələlərində həm Qlobal cənub, həm də Qlobal şimal arasında körpü rolunu oynayacağını nümayiş etdirir. Bu, çoxtərəfli əməkdaşlıq platformalarında Azərbaycanın bundan sonra da fəal rol oynayacağını və davamlı inkişaf üçün potensialını artıracağını göstərir.
Oktyabrın 24-də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin BRICS-in XVI Sammiti çərçivəsində Kazanda Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanla görüşündə liderlər iki dövlət arasında sülh prosesinin irəliləyişini müzakirə edərək sazişin rəsmiləşdirilməsinə, eləcə də sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyasına diqqət yetiriblər. Onlar xarici işlər nazirlərinə sazişi mümkün qədər tez yekunlaşdırmaq məqsədi ilə danışıqları sürətləndirməyi tapşırıblar ki, bu da iki ölkə arasında sabit və dinc münasibətlərə doğru potensial dəyişikliyə işarədir.
Bu dialoq Cənubi Qafqazda uzun müddətdir davam edən problemlərin həlli istiqamətində davam edən səylər fonunda baş verir, BRICS+ Sammiti kimi beynəlxalq forumlar dialoq üçün imkanlar yaradır. Görüşdə hər iki tərəfin mürəkkəb məsələlərin üzərində işləmək üçün davamlı öhdəliyi vurğulanır. Təbii ki, nəticələr gələcək danışıqlardan və bu qarşılıqlı fəaliyyət zamanı əldə edilmiş razılaşmaların həyata keçirilməsindən asılı olacaq.
BRICS sammiti ölkələr arasında ticarət, enerji, infrastruktur, kənd təsərrüfatı və texnologiya sahələrində əlaqələri inkişaf etdirmək məqsədi ilə çoxtərəfli sistemin gücləndirilməsinə hədəflənib. Bu təşəbbüslər xüsusən inkişaf etməkdə olan ölkələrin beynəlxalq arenada daha çox imkana sahib olmasına imkan verir. Sammitin “Outreach” və “BRICS+” formatları digər inkişaf etməkdə olan ölkələrlə əməkdaşlıq və iqlim dəyişiklikləri, davamlı inkişaf kimi qlobal çağırışlara birlikdə cavab vermək üçün unikal bir platforma yaradır.
Nəticə etibarilə, BRICS sammiti dünya miqyasında iqtisadi və siyasi güc balansında mühüm rola malik olmaqla yanaşı, beynəlxalq arenada çoxtərəfli əməkdaşlıq və dialoqun təşviqində böyük önəm daşıyır.