Xəbərlər
Əlaqələrin müasir dövrü
Daşqın Mikayılov
YAP Şəki rayon təşkilatının sədri
Azərbaycan Respublikası ilə İran İslam Respublikası arasında illər ərzində əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf edən unikal və çoxşaxəli tarixi, mədəni, iqtisadi əlaqələr mövcuddur. İki ölkənin coğrafi yaxınlığı, xalqlar arasında əsrlərdən bəri davam edən, ortaq dil, din və adət-ənənələrlə xarakterizə olunan tarixi və mədəni münasibətlər Azərbaycan-İran arasında qarşılıqlı əlaqələrin dərinləşməsində mühüm rol oynamışdır.
Azərbaycan və İran arasında diplomatik və iqtisadi əlaqələrin müasir dövrü ikitərəfli münasibətlərdə yenidən canlanmaya səbəb olmuşdur. İkitərəfli əməkdaşlığın müxtəlif sahələri arasında nəqliyyat layihələri iki ölkə arasında əlaqələrin gücləndirilməsində xüsusi rol oynayır.
Azərbaycan və İranın iştirakçısı olduğu nəqliyyat təşəbbüslərindən biri Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizidir. Bu layihə Hind okeanını və Fars körfəzini İran üzərindən Xəzər dənizinə, daha sonra isə Azərbaycan vasitəsilə Rusiya və Şimali Avropaya birləşdirmək məqsədi daşıyır. Beynəlxalq ticarət üçün mühüm əhəmiyyəti olan dəhlizin sayəsində nəqliyyat xərcləri əhəmiyyətli dərəcədə azalacaq, vaxta qənaət olunacaq. Azərbaycan və İran arasında Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizinin əsasını təşkil edən dəmir yolu və avtomobil yolları infrastrukturunun tikintisi və modernləşdirilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycan-İran dəmir yolu əlaqəsi, xüsusilə Astara-Astara dəmir yolu xətti iki ölkə arasında yük tranzitinin artırılmasında mühüm rol oynamışdır. Dəmir yolları ilə yanaşı, Azərbaycanda Bakı-Astara avtomobil yolu iki ölkə arasında nəqliyyat layihələrilnin həyata keçirilməsində həlledici rol oynayır və bu magistrallar yüklərin sərhəddən rahat və səmərəli hərəkətini təmin etmək üçün vacibdir. Nəqliyyat layihələrinin hər iki ölkə üçün böyük əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, qarşılıqlı olaraq Azərbaycan məhsullarının İran bazarlarına və əksinə, İran mallarının Azərbaycana hərəkəti asanlaşmaqla ikitərəfli ticarətin həcmi artır və iki ölkəni Asiya və Avropanın daha geniş bazarlarına bağlayaraq regional inteqrasiya üçün kanal rolunu oynayır.
Nəqliyyat layihələrinin eyni zamanda mühüm siyasi və diplomatik təsirləri də var. Bu layihələrin uğurla həyata keçirilməsi dövlətin ən yüksək səviyyələrində koordinasiya tələb edir ki, bu da qarşılıqlı əməkdaşlığa sadiqliyi əks etdirir və ikitərəfli münasibətləri inkişaf etdirmək üçün siyasi iradənin təzahürüdür. Bundan əlavə, bu layihələr tez-tez iki ölkə arasında diplomatik əlaqələri gücləndirən dialoq və danışıqlar platforması rolunu oynayır.
Mayın 19-da Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin və İran İslam Respublikasının Prezidenti Seyid İbrahim Rəisinin iştirakı ilə keçirilən Araz çayı üzərində inşa edilmiş “Xudafərin” hidroqovşağının istismara verilməsi və “Qız Qalası” hidroqovşağının açılış mərasimində çıxış edən cənab İlham Əliyev iki ölkə arasındakı nəqliyyat layihələrinin əhəmiyyəti barədə demişdir: “Bizi birləşdirən layihələrin arasında təbii ki, nəqliyyat layihələri xüsusi rol oynayır. Bu gün nəinki ölkələrimiz üçün, daha geniş coğrafiya üçün böyük əhəmiyyət daşıyan Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizinin yaradılması ilə əlaqədar birgə səylər göstərilib. Bu günə qədər göstərilən səylər artıq real layihələrə çevrilib. Bundan sonra həm İran ərazisində, həm Azərbaycan ərazisində müasir dəmir yolu infrastrukturunun yaradılması və modernləşdirilməsi Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizini dünyanın ən önəmli nəqliyyat damarına çevirəcəkdir. Hər iki ölkə burada öz səylərini birləşdirib. Onu bildirməliyəm ki, Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi üzrə keçən il yükdaşımaların həcmi 50 faizdən çox artıb, bu ilin üç ayında da artıb. Bütövlükdə isə İranla Azərbaycan arasındakı yükdaşımaların artımı 50 faizdən çoxdur və bu, hələ başlanğıcdır, dəmir yolu tam istismara veriləndən sonra bu rəqəmlər daha da artacaq.”
Ümumiyyətlə, nəqliyyat layihələri Azərbaycan və İran arasında münasibətlərin mühüm tərkib hissəsi olmaqla təkcə iqtisadiyyatlarımızı deyil, həm də xalqlarımızı birləşdirən körpülərdir. Bu təşəbbüslərə sərmayə qoymaqla Azərbaycan və İran arasında qarşılıqlı fayda və davamlı dostluğa əsaslanan əməkdaşlıq daha da inkişaf edəcəkdir.