Xəbərlər
İdeyadan reallığa doğru
Samir Vəliyev
Yeni Azərbaycan Partiyası Nərimanov rayon təşkilatının sədri
Azərbaycan türk dünyasının birliyinin daha da gücləndirilməsi üçün daim fəal təşəbbüslərlə çıxış edir. Dövlətimizin bu mövqeyi digər türk ölkələri tərəfindən də təqdir olunur. Noyabrın 3-də Qazaxıstanın Astana şəhərində keçirilən Türk Dövlətləri Təşkilatının “Türk Əsri” çağırışı altında 10-cu yubiley Zirvə görüşündə də bu amil bir daha vurğulandı.
Məlumdur ki, bu il martın 16-da Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə Türkiyənin paytaxtı Ankarada “Fəlakətlərin - Fövqəladə Halların İdarə Edilməsi və Humanitar Yardım” mövzusunda Türk Dövlətləri Təşkilatının Fövqəladə Zirvə Görüşü keçirilmişdi. Zirvə görüşündə türk dövlətlərinin liderləri Türkiyədə baş vermiş zəlzələnin nəticələrinin aradan qaldırılmasında qardaş ölkə ilə həmrəy olduqlarını ifadə edib, eləcə də türk birliyinin gücləndirilməsi məsələlərini diqqət mərkəzində saxlayıblar. Bu Zirvə Görüşü türk dünyasının birliyinin gücləndirilməsi yolunda növbəti mərhələni təşkil etdi.
Ümumiyyətlə, Türk Dövlətləri Təşkilatı yarandığı zaman onun dörd üzv ölkəsi - Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan və Qırğızıstan olduğu halda, bu gün artıq təşkilatda beş üzv ölkə var. Özbəkistan 2019-cu ildə TDT-yə üzv olub. Altı Türk dövlətindən beşi bu təşkilatın üzvüdür, Türkmənistan isə müşahidəçi statusuna malikdir. Macarıstan və Şimali Kipr də müşahidəçi qismində təşkilata qoşulub. Macarıstanın bu təşkilata qoşulması, eləcə də onlarla digər ölkənin müşahidəçi statusu almaq istəyi TDT-nin çəkisinin və perspektivinin yüksək olduğunu göstərir. Təşkilatın katibliyi İstanbulda yerləşir. 2021-ci ildə Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının adı dəyişdirilərək Türk Dövlətləri Təşkilatı olub və səmərəli beynəlxalq təşkilata çevrilib. Bu, təkcə ad dəyişikliyi deyil, həm də yeni baxışın və yeni inkişaf vektorunun göstəricisidir.
İqtisadi potensial türk dövlətlərinin birliyini mümkün və etibarlı edən ən mühüm amillərdən biridir. Hazırda dünyada 200 milyondan çox türk mənşəli insan yaşayır. Eyni zamanda, türkdilli ölkələr təbii ehtiyatlarla, o cümlədən də enerji resursları ilə zəngindir. Təbii ki, hazırda qardaş Türkiyə iqtisadi potensialına, müasir sənaye inkişafına görə Türkdilli ölkələr arasında lider mövqeyə malikdir. Ancaq Azərbaycan və digər Türkdilli ölkələr də öz iqtisadiyyatlarını intensiv şəkildə genişləndirirlər. Təxminən 1.2 tirlyon nominal ÜDM-ə malik olan Türkdilli ölkələr yeni regional əməkdaşlıq modeli yaradırlar. Deyə bilərik ki, regionun yeni iqtisadi xəritəsi formalaşmaqdadır.
Xüsusi vurğulanmalıdır ki, Türk birliyinin ideyadan reallığa çevrilməsində Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin müstəsna xidmətləri olub. Təsadüfi deyil ki, TDT-nin yaranmasına aparan yol Naxçıvandan başlayıb. 2009-cu ildə Naxçıvanda keçirilmiş Zirvə Görüşündə Azərbaycanın dövlət başçısının təşəbbüsü ilə “Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının yaradılması haqqında Naxçıvan Sazişi”i imzalanıb və Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının yaradılması üzrə razılığa gəlinib. Ötən dövrdə respublikamız TDT-nın müxtəlif tədbirlərinə böyük uğurla ev sahibliyi edib. Türk Dövlətləri Parlament Assambleyasının (TÜRKPA) katibliyi və Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun katibliyi Azərbaycanda yerləşir. Ölkəmiz Türk Dövlətləri Təşkilatının təsisçi dövlətlərindən biri kimi daim təşkilat çərçivəsində əməkdaşlığın daha da inkişafı məqsədilə mühüm təşəbbüslərlə çıxış edib. Məsələn, Prezident İlham Əliyev 2014-cü ildə Bodrumda keçirilən Dördüncü Zirvə görüşü zamanı Türk İnvestisiya Fondunun yaradılması təşəbbüsünü irəli sürüb. Artıq bu təşəbbüs reallığa çevrilir. Martın 16-da keçirilən Ankara sammitində bu istiqamətdə praktiki addım atılıb.
İndiki mərhələdə Prezident İlham Əliyev TDT-nın missiyasının yalnız Türkdilli ölkələrlə məhdudlaşmadığı kimi aktual bir məsələni gündəmə gətirir. Həmçinin dövlətimizin başçısı X Zirvə Görüşündə vurğulayıb: “Biz böyük Türk dünyasının bir hissəsiyik. Əminəm ki, dostluğumuz, qardaşlığımız əbədi olacaq. Türk Dövlətləri Təşkilatının beynəlxalq nüfuzu daha da artacaq”. Bütün bunlar isə türk faktorunun dünya miqyasında güclü bir amilə çevrildiyini təsdiqləməkdədir.